benzinlicalismaesaslari
Benzinli Motorlar Çalışma Esasları
Dört zamanlı motorlarda ottonun prensiplerine göre geliştirilmiş olan dört zaman sırası vardır.Şekil 1’de benzinle çalışan buji ile ateşlemeli bir motorun zamanları görülmektedir.
Emme Zamanı:
Emme zamanı başlangıcında piston ÜON’ de bulunur. Pistonun ÜON’ den AÖN’ ye doğru harekete başlaması ile emme supabı açılır. Başlangıçta emme supabı açıldığında; piston ÜON’ de iken üzerindeki basınç normal atmosferik basınca hacim ise yanma odası hacmine eşittir. Piston AÖN’ ye doğru hareket ettikçe; silindir hacmi büyüyeceğinden basınç düşmesi olacaktır. Silindir içerisindeki meydana gelen bu basınç düşüklüğü (vakum) nedeni ile karbüratörden 15/1 oranında yakıt ile karışan hava (1 kısım benzin,15 kısım hava) emme manifoldu ve emme supabından geçerek silindirlere dolar. Piston AÖN’ ye gelince emme supabı kapanır. Bu anda emme sonu basıncı 0,90 kg/cm2’ye kadar düşmüştür. Emme supabının kapanması ile birinci zaman yani emme zamanı sona ermiştir.
Sıkıştırma Zamanı:
Emme supabının kapatılması ile silindire emilmiş olan karışımın dış hava ile ilgisikesilir. Sıkıştırma zamanı başlangıcında piston AÖN’ den ÜON’ ye doğru hareket ederken her iki supap kapalıdır. Piston ÜON’ ye ilerledikçe silindir hacmi küçüleceğinden karışım sıkıştırılmaya başlar. Sıkıştırılan karışımın basıncı ve ısısı sıkıştırma oranına bağlı olarak artar. Sıkıştırma oranının büyümesi sıkıştırma sonu basıncı ve sıcaklığının artmasına neden olur. Sıkıştırma sona erdiği anda yani piston ÜÖN’ de iken sıkıştırma sonucu basıncı ortalama olarak (7 kg/cm2-12kg/cm2 ) sıkıştırma sonu sıcaklığı 300 0C – 500 0C arasında değişir. Piston ÜÖN sıkıştırma sonu sıcaklığı 300 0C – 500 0C arasında değişir. Piston ÜÖN’ ye geldiği zaman bir buji vasıtası ile karışım ateşlenir. Yanan karışımın artan basıncı ile piston AÖN’ ye doğru itilir. Motor rejimine göre avans ayarlaması ya otomatik olarak ya da elle yapılır.
İş Zamanı:
Benzin motorlarında karışım buji ile ateşlenmesi sonucu yanma başlar. Yanma nedeni ile karışımın basıncı ve ısısı artar. Bu basıncın değeri sıkıştırma oranına ve yakıt kalitesine bağlı olarak 35 kg/cm 2’ dir. Artan bu basınç pistonu ÜÖN’ den AÖN’ ye doğru iter. Pistonu iten toplum kuvvet piston yüzey alanına ve yanma sonu basıncına göre değişir. Piston yüzey alanına ve yanma sonucunda piston AÖN’ ye yaklaştıkça üzerindeki hacim büyüyeceği için basınç bu büyümeye orantılı olarak azalır. Bu zamanda yanma sonu elde edilen enerji krank miline (ana mil) iletildiği için elde edilmiş olur. Bu nedenle 3. zamanı iş veya güç zamanı da denir. Piston AÖN ya geldiğinde egzoz supabı açılır ve iş zamanı sona ermiş olur.
Egsoz Zamanı:
İş zamanın sonunda piston hızı sıfıra iner(AÖN’ de olduğu anda). Artık yanmış gazların tüm enerjisinden yararlanmış olup geriye kalan gazların dışarı atılması gerekir. Piston ÜÖN’ ye gelirken egzoz supabı açık olduğundan işi biten egzoz gazlarının egzoz manifoldu yolu ile dışarıya atar. 3. Zamanın sonunda egzoz supabı açılsa da silindir içindeki yanmış gazları çıkmaya fırsat bulmadan sıkıştırmaya başlar. 4. zaman süresi içinde yanmış gazların hepsini boşaltmak mümkün değildir. Bütün bu sebeplerden dolayı egzoz mümkün olduğu kadar erken başlatmalı bunu içinde egzoz supabına 3. zamanın sonuna doğru açmaya başlamalıdır. Buradan da motorun dönme hızına göre alt ölü noktadan 30 0 ile 500 arasında bir egzoz avansı vermek gerekir. 4. zamanın sonunda egzoz supabının kapanmasında gazların ataleti rol oynar. Onun için silindir içindeki gazların tamamen temizlemek maksadı ile egzoz supabına üst ölü noktadan biraz sonra kapatmak icap eder. Kapanmada bu gecikme 50 ile 150 derecedir.
